Ο αλτρουισμός, αυτή η ηθική αρχή που δηλώνει την ανιδιοτελή μέριμνα για τους άλλους, αυτή η συνειδητή άρνηση του ατομικού συμφέροντος προς όφελος του συλλογικού, είναι μια δυσνόητη έννοια για πολλούς.
Ιδιαίτερα σ’ ένα σύστημα μαζικής δημοκρατίας όπου ο καθένας είναι άγνωστος για τους άλλους, πώς να επινοηθεί ο αλτρουισμός; Ενώ η λέξη φιλοξενία είναι εντελώς συνηθισμένη, είναι ενδεικτικό ότι η λέξη αλτρουισμός δεν είναι ελληνικής προέλευσης και ότι η μόνη λέξη που σχετίζεται μ’ αυτήν την έννοια και είναι θετικότατη σε άλλες γλώσσες και που είναι ελληνικής προέλευσης, η εμπάθεια, έχει μια αρνητική έννοια στα ελληνικά. Κι αν πιστεύουμε στις ρηξικέλευθες ιδέες του Ludwig Wittgenstein και θυμηθούμε «Τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του μυαλού μου. Οι γνώσεις μου περιορίζονται σε ό,τι μπορώ να αποτυπώσω λεκτικά», καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική είναι η διαδικασία της επινόησης της λέξης αλτρουισμός.
Η λεκτική δυσκολία προκαλεί μια γνωστική δυσκολία στο κοινό που δεν γνωρίζει τα νοητικά σχήματα αυτής της ηθικής αρχής. Γι’ αυτόν τον λόγο, η φυσιολογική ανταπόκριση στον αλτρουισμό δεν είναι πρώτα θετική, μα ερωτηματική. Η θετική πράξη δεν είναι επαρκής. Πάντα υπάρχει η ερώτηση: Γιατί το κάνετε αυτό; Λες και αυτό που είναι δυσνόητο πρέπει να είναι αναγκαστικά επικίνδυνο. Η μόνη απάντηση στον λόγο της ύπαρξης του αλτρουισμού είναι: η ανάγκη.
Όπως η νοημοσύνη είναι η πάλη της ανάγκης εναντίον της τύχης, ο αλτρουισμός είναι η αναγκαία επίπτωσή της. Σε κατάσταση κρίσης, η νοημοσύνη γίνεται στρατηγική, ο αλτρουισμός, ίδρυμα και η σύμβαση του αλτρουισμού, δύναμη δικαιοσύνης.
Του Νίκου Λυγερού
ΣΩΣΤΟΣ
ΑπάντησηΔιαγραφή